SAx ("Luxtorpeda")

Moderator: JacekM

Awatar użytkownika
kulikowski
Posty: 891
Rejestracja: 29 sie 2007, 9:39
Lokalizacja: Rakowiec

Post autor: kulikowski » 24 mar 2011, 1:30

Obrazek
(C) Plewka.ovh.org.pl
Obrazek
(C) Wikipedia
Obrazek
(C) Forum.ioh.pl
Obrazek
(C) Infrastruktura.kolej.pl

Filmy:
http://www.youtube.com/watch?v=ZuSXn8GI8BA
http://www.youtube.com/watch?v=PbbWOgQxARk
(C) Youtube.com

Luxtorpeda – popularne określenie wagonu spalinowego o aerodynamicznych kształtach, stosowanego w szybkich kolejowych połączeniach międzymiastowych w latach 30-tych XX wieku w Polsce. Popularnie mianem "Luxtorpedy" pasażerowie określali również inne dalekobieżne wagony spalinowe eksploatowane przez PKP zarówno przed jak i po II wojnie światowej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku tabor tworzonych Polskich Kolei Państwowych stanowiły pojazdy przejęte od zaborców, wśród których znajdował się jeden wagon spalinowy. Eksploatacja tego wagonu pokazała, że jest on znacznie efektywniejszy niż wagony parowe oraz składy klasyczne z parowozem[1]. Celem zbadania przydatności stosowania wagonów spalinowych w 1933 roku wypożyczono od firmy Austro-Daimler-Puch; a po pomyślnym zakończeniu prób odkupiono wagon spalinowy, określany jako "luxtorpeda" i oznaczony przez PKP SAx 90080.
Na bazie planów zakupionego wagonu w Fabloku wyprodukowano 5 egzemplarzy "Luxtorpedy" o oznaczeniach PKP od SAx 90081 do SAx 90085, wyposażonych w silnik MAN i mających lepsze parametry eksploatacyjne oraz niższą cenę zakupu i eksploatacji niż pierwowzór . W roku 1936 jedna z "luxtorped" ustanowiła niepobity dotąd rekord przejazdu na trasie Kraków –Zakopane: 2 godziny 18 minut[2].

Podobne wagony spalinowe były wprowadzane w latach 30. do obsługi połączeń dalekobieżnych w innych krajach – np. w Niemczech większość dużych miast było połączonych pociągami składającymi się z szybkich wagonów spalinowych – najbardziej znany pociąg Latający Hamburczyk łączył Berlin z Hamburgiem a Latający Ślązak – Berlin przez Wrocław i Opole z Bytomiem.

Wprowadzana w Polsce "Luxtorpeda" miała zdecydowanie luksusowy charakter – o czym świadczyły nie tylko wysokie ceny biletów, nowoczesny kształt wagonów czy wyposażenie wagonów wyłącznie w miejsca pierwszej klasy, lecz również przeznaczenie jej przede wszystkim do obsługi połączeń z modnym Zakopanem, do którego docierała z Krakowa w 2 godziny 18 minut!

Wszystkie 6 wagonów do wybuchu II w.ś. stacjonowało w Krakowie, były to:

1 wagon Austro-Daimler-Puch z 1933 o numerze SAx90080 (austriackie oznaczenie VT63)
5 wagonów wyprodukowanych przez Fablok (z silnikami MAN) o numerach SAx90081-SAx90085.
Wagony te obsługiwały m.in. najbardziej znaną relację Kraków – Zakopane, oraz Kraków-Katowice i Kraków-Krynica. Linie te, wymagające zmiany kierunku jazdy pociągu były szczególnie preferowane dla "Luxtorpedy", której konstrukcja wymagała obecności maszynistów w obu kabinach. W normalnej eksploatacji "Luxtorpedy" nie mogły być łączone z innymi wagonami.
Podczas niemieckich bombardowań we IX 1939 zniszczone zostały 4 z 6 "luxtorped" – 2 w Krakowie i 2 w Skarżysku-Kamiennej (w tym SAx 90080). Dwa niezniszczone wagony były podczas wojny eksploatowane jako specjalne (Sonderzüge) tylko dla Niemców i jeździły na trasach z Krakowa do Zakopanego lub do Krynicy. Obsługiwały także wycieczki specjalnych gości Generalnego Gubernatora.

W 1945 wagony przejęte przez armię radziecką wróciły do Krakowa w mocno niekompletnym stanie i nie mogły być wykorzystane w ruchu pasażerskim. Jeden z pociągów służył za magazyn części zamiennych dla drugiego dowożącego pracowników do kopalni Siersza w Trzebini. Około roku 1954 oba zostały pocięte na złom i do dziś nie zachował się żaden egzemplarz.

Dane techniczne
Producent: Austro-Daimler, Wiener Neustadt, Austria (#90 080) / Fablok, Chrzanów, Polska (#90 081...5)
Wyprodukowanych: 6 szt.
Szerokość toru: 1435 mm
Trakcja: spalinowa
Liczba osi: 2
Układ osi: 1A-A1
Rozstaw osi: 2950 / 3070 mm
Długość: 22 500 mm
Szerokość: 2800 / 2817 mm
Wysokość: 2640 / 2638 mm
Masa służbowa: 22 t
Średnica kół: 1030 mm
Liczba miejsc 56 stałych + 18 składanych / 48 lub 52 stałych + 4 składanych (mniejsza liczba miejsc w wagonach posiadających miejsca do przewozu nart)
Silniki trakcyjne: Puch / MAN, 2 × benzynowe / 2 × diesel, 6-cylindrowe
Moc silników: 2 × 59 kW / 2 × 92 kW
Zużycie paliwa (na linii poziomej) : 2 × 15,2 kg/100 km
Prędkość konstrukcyjna: 100 / 115 km/h
Przekładnia: hydrokinetyczna
(C) Plewka.ovh.org.pl
Wikipedia
Forum.ioh.pl
Infrastruktura.kolej.pl
Youtube.com
POKROPIŃSKI Bohdan - Luxtorpeda PKP; Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa, Wyd. 2, 2007

Awatar użytkownika
Anna Jaworska
Posty: 182
Rejestracja: 14 sty 2007, 23:17
Lokalizacja: Warszaffka

Post autor: Anna Jaworska » 24 mar 2011, 9:54

No i teraz powiedz nam wszystkim, po jaką cholerę założyłeś ten temat?!
Obrazek Piszę poprawnie po polsku

zanim zaczniesz zawracać dupę - użyj google

geograf_OSU
Posty: 868
Rejestracja: 28 lut 2007, 15:12

Post autor: geograf_OSU » 24 mar 2011, 14:12

No i teraz powiedz nam wszystkim, po jaka cholere sie tak pienisz?

Awatar użytkownika
fik
Naczelne Chamidło
Posty: 27355
Rejestracja: 10 gru 2005, 12:34
Lokalizacja: so wait for me at niemandswasser

Post autor: fik » 24 mar 2011, 14:22

No i teraz powiem wam wszystkim, po jaką cholerę zamknę ten temat.
and I ask my masks and I:
surely we are living in a dream?

Zablokowany