Kolejowy rejestr prawdę Ci powie
Przepisy unijne obligują Polskę, jak i inne kraje Unii Europejskiej, do stworzenia krajowych rejestrów pojazdów kolejowych w wersji elektronicznej. O tym, dlaczego jest to potrzebne i co to w praktyce oznacza – pisze Jerzy Sikorski.
Istniejące rozbieżności w przepisach i specyfikacjach technicznych na kolei w krajach Wspólnoty uniemożliwiają bezproblemowy przejazd pociągów przez jej terytorium, co spowolnia rozwój sektora kolejowego i powoduje podział europejskiego rynku kolejowego na rynki narodowe.
W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu interoperacyjności sieci transeuropejskiej, Rada i Parlament Europejski określiły zasadnicze wymagania i ustanowiły mechanizmy definiowania obowiązkowych technicznych specyfikacji interoperacyjności (TSI), zawarte w odpowiednich dyrektywach.
Rejestr dla wszystkich
Jednym ze składników interoperacyjności i bezpieczeństwa kolei we Wspólnocie będzie krajowy rejestr pojazdów kolejowych (National Vehicle Register - NVR). Będzie go prowadzić każde państwo członkowskie w formie elektronicznej. Do NVR wprowadzone zostaną dane o wagonach towarowych i pasażerskich, pojazdach trakcyjnych i specjalnych.
Wyspecjalizowane jednostki, przede wszystkim krajowe organy ds. bezpieczeństwa (National Safety Authority - NSA), powinny gromadzić niezbędne informacje o pojazdach kolejowych, ich użytkownikach i właścicielach. Te właśnie dane zostaną zawarte w bazach NVR państw członkowskich, które z kolei będą podłączone do europejskiego, scentralizowanego, wirtualnego rejestru pojazdów kolejowych
(Europen Centralized Virtual Vehicle Register - ECVVR), zarządzanego przez Europejską Agencję Kolejową.
Rejestry NVR będą dostępne dla wszystkich państw członkowskich i dla określonych wspólnotowych podmiotów gospodarczych. Muszą być jednak spójne co do formatu i zawartości danych, dlatego zostaną objęte wspólnymi specyfikacjami eksploatacyjnymi i technicznymi (określają: treść, architekturę funkcjonalną i techniczną rejestru, format danych i tryb funkcjonowania, zasady wprowadzania danych i dostępu do nich), określonymi w odpowiednich decyzjach Komisji.
Przygotowała je ERA, w ramach której działała grupa robocza ds. rejestru taboru kolejowego. Zapisy dyrektyw dotyczące krajowego rejestru pojazdów kolejowych zostały implementowane do ustawy o transporcie kolejowym. Na jej podstawie wydano rozporządzenie w sprawie rejestru i oznakowania pojazdów kolejowych. Z kolei postanowienia zawarte w rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady oraz w decyzjach Komisji są realizowane bezpośrednio, bo stanowią akty prawne UE.
W Polsce UTK
Podstawowym zadaniem rejestru NVR będzie osiągnięcie na terytorium Unii interoperacyjności europejskiego systemu kolei. Dlatego też rejestr powinien być:
prowadzony i aktualizowany przez podmiot niezależny od jakiegokolwiek przedsiębiorstwa kolejowego,
dostępny dla organów bezpieczeństwa, jednostek dochodzeniowych i kontrolnych, Europejskiej Agencji Kolejowej (ERA) i pomiotów kolejowych,
zgodny ze specyfikacją zawierającą niezbędne informacje dotyczące pojazdów i ich użytkowników.
Dotychczas w krajach Unii rejestry prowadziły przeważnie przedsiębiorstwa kolejowe. Obecnie jednostką odpowiedzialną za prowadzenie i aktualizację NVR może być krajowy organ ds. bezpieczeństwa (NSA) państwa członkowskiego. W Polsce jest to Urząd Transportu Kolejowego.
Liczy się pierwszy raz
Krajowy rejestr NVR będzie służył do:
rejestracji dopuszczenia pojazdów do eksploatacji,
rejestracji numerów EVN przydzielanych pojazdom,
wyszukiwania skróconej informacji o konkretnym pojeździe na skalę europejską,
sprawdzania kwestii prawnych, takich jak zobowiązania i informacje prawne,
celów kontrolnych, związanych głównie z bezpieczeństwem i utrzymaniem,
umożliwienia kontaktu między właścicielem a użytkownikiem,
weryfikacji niektórych wymagań dotyczących bezpieczeństwa przed wydaniem certyfikatu bezpieczeństwa,
sprawdzenia konkretnego pojazdu.
NVR konkretnych państw członkowskich ma obejmować wszystkie pojazdy kolejowe dopuszczone do eksploatacji na terenie tego kraju. Wagony towarowe i pasażerskie będą rejestrowane tylko w NVR tego państwa, na terenie którego zostały oddane do eksploatacji po raz pierwszy.
Najpierw międzynarodowe
Dopuszczając do eksploatacji pojazd, państwo członkowskie będzie zobowiązane nadać mu 12-cyfrowy europejski numer pojazdu (EVN - Europen vehikle number), zawierający jego charakterystykę techniczną.
Do rejestracji stosuje się zasady numeracji pojazdów kolejowych, określone w rozporządzeniu Ministra Transportu z 31 maja 2006 r. w sprawie rejestru i oznakowania pojazdów kolejowych oraz postanowienia załącznika „P” do Decyzji Komisji z 11 sierpnia 2006 r., w sprawie specyfikacji technicznej dla interoperacyjności w zakresie podsystemu „Ruch kolejowy” transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych, zwaną TSI (OPE).
Pojazdy posiadające 12-cyfrowe numery będą rejestrowane w NVR bez żadnych zmian (pod warunkiem poprawności nadania numeru). W pierwszej kolejności zostaną zarejestrowane pojazdy używane w ruchu międzynarodowym, potem - w ruchu krajowym.
Układają się w system
W wyniku nowych uregulowań Unii Europejskiej powstaje kilka różnych rejestrów, które w przyszłości będą powiązane z krajowymi rejestrami NVR, dlatego architektura całego systemu musi być kompatybilna. Jednym z nich jest rejestr oznaczeń posiadaczy (VKMR - Vehicle Keeper Marking Register), prowadzony ERA i Międzyrządową Organizację Międzynarodowego Transportu Kolejowego (OTIF).
Oznaczenie posiadacza pojazdu VKM (Vehicle Keeper Marking) to kod alfanumeryczny - złożony z liter, przedstawiający pełną nazwę lub skrót nazwy właściciela pojazdu, wpisany do krajowego rejestru NVR.
Kolejnym, powiązanym ze wszystkimi rejestrami NVR, będzie europejski rejestr typów pojazdów kolejowych dopuszczonych przez państwa członkowskie do eksploatacji na sieci kolejowej Unii. Stworzy go i poprowadzi ERA. Będzie zawierał m. in. informacje o charakterystyce technicznej pojazdu (na podstawie stosownej TSI) i o wydanych zezwoleniach na dopuszczenie w państwach członkowskich, a także nazwę producenta.
Eliminacja podwójnej rejestracji
Europejski rejestr ECVVR (Europejski Centralny Wirtualny Rejestr Pojazdów Kolejowych - European Centralised Virtual Vehicle Register), do którego będą podłączone krajowe rejestry NVR, będzie składał się z dwóch podsystemów:
wirtualnego rejestru pojazdów kolejowych VVR (Virtual Vehicle Register)
krajowych rejestrów pojazdów kolejowych NVR.
VVR nie będzie odrębną bazą danych powielającą istniejące już informacje, ale centralną wyszukiwarką w ERA, dającą dostęp do danych faktycznie zarejestrowanych w krajowych rejestrach NVR.
Architektura ECVVR będzie składać się z elementów umożliwiających:
tworzenie skomputeryzowanych rejestrów na szczeblu krajowym i udostępnianie ich do celów wzajemnej konsultacji,
zastępowanie rejestrów w formie papierowej zapisami komputerowymi, co umożliwi państwu członkowskiemu zarządzanie i dzielenie się informacjami z innymi państwami członkowskimi,
połączenia pomiędzy rejestrami NVR i VVR, z wykorzystaniem wspólnych standardów i terminologii.
Będą możliwe dwa sposoby tworzenia powiązań VVR z rejestrami krajowymi NVR, do uznania każdej jednostki rejestrującej w państwie członkowskim:
przy użyciu standardowego (sNVR) systemu informatycznego stworzonego przez ERA,
przy użyciu translatora, będącego interfejsem miedzy systemem istniejącym w danym państwie członkowskim a VVR.
Wszystkie krajowe rejestry NVR staną się częścią komputerowego systemu sieciowego, do którego danych dostęp będą miały państwa członkowskie. Wraz z uruchomieniem VVR wyeliminowane zostanie podwójna rejestracja danych.
Procedura rejestracji
Do rejestracji pojazdów kolejowych w rejestrze NVR, będzie służył standartowy formularz wniosku o rejestracje, który będzie wypełniany w przypadku :
nowej rejestracji,
zmiany danych rejestracyjnych,
wycofania pojazdu z eksploatacji.
W przypadku pierwszej rejestracji pojazdu, wnioskodawca będzie wypełniał formularz dotyczący tylko jednego lub grupy pojazdów, należących do tej samej serii (typu) i wraz z załącznikiem zawierającym dane o pojeździe zostanie on przesłany jednostce rejestrującej. Po autoryzacji wyda ona EVN, zgodnie z techniczną charakterystyką pojazdu. Wniosek o zgłoszenie pojazdu po modernizacji będzie podlegał tej samej procedurze, jaka obowiązuje dla pojazdu zgłoszonego po raz pierwszy.
W standardowym formularzu wniosku o rejestrację trzeba będzie podać informacje dotyczące :
danych pojazdu (EVN, NSA do którego kierowany jest wniosek, informacje o deklaracji weryfikacji WE i o identyfikacji rejestru taboru kolejowego a także ograniczenia w użytkowaniu wnioskowanego pojazdu),
danych o jednostkach odpowiedzialnych za pojazd (właściciel),
danych operacyjnych (o jednostce odpowiedzialnej za utrzymanie oraz o wycofaniu z eksploatacji),
danych odnoszących się do organu ds. bezpieczeństwa w kontekście świadectwa dopuszczenia pojazdu do eksploatacji.
W niektórych przypadkach standardowy formularz może okazać się niewystarczający i jednostka rejestrująca może rozszerzyć dane o pewne parametry techniczne, bądź dodatkowe dokumenty.
Wszystkie informacje o pojeździe podane w formularzu i dołączonych dodatkowych dokumentach zostaną wprowadzone do bazy rejestru NVR.
Cyfrowy kod dostępu
Każda jednostka rejestrująca danego państwa członkowskiego będzie nadawała i aktualizowała prawa dostępu do jej własnego rejestru pojazdów kolejowych (NVR) i - za pośrednictwem ECVVR - do rejestrów NVR wszystkich pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej. ERA nie będzie brała udziału w nadawaniu prawa dostępu i aktualizacji praw użytkowników.
Rejestr NVR będzie dostępny do wglądu dla uprawnionych przedstawicieli właściwych organów i zainteresowanych stron.
Prawo dostępu do danych zawartych w NVR danego państwa członkowskiego będą posiadały podmioty w zależności od swoich zadań. Wśród nich będą: jednostka rejestrująca w danym państwie członkowskim, ERA, podmiot eksploatujący i właściciel pojazdu, organy kontrolne i dokonujące audytu notyfikowane przez państwa członkowskie i inni uprawnieni użytkownicy.
Dostęp do krajowych NVR będzie odbywał się za pomocą cyfrowego kodu dostępu, który w zależności od cyfry będzie określał typ dostępu. Każda jednostka rejestrująca będzie posiadała pełne uprawnienia do dostępu i aktualizacji danych tylko w zakresie własnej bazy danych. Pozostałe podmioty będą posiadały prawo dostępu do określonych danych w bazie pojazdów, jednak bez uprawnień do ich aktualizacji, np. ERA będzie miała prawo dostępu do wszystkich danych w krajowym rejestrze pojazdów kolejowych, a właściciel pojazdu tylko do wszystkich danych o swoich pojazdach.
Wymiana do czasu
Do czasu pełnego uruchomienia wirtualnego rejestru pojazdów kolejowych VVR i jego powiązań ze wszystkimi krajowymi rejestrami NVR, jednostki rejestrujące państw członkowskich będą wymieniać informacje w celu zapewnienia spójności danych dotyczących danego pojazdu.
Jerzy Sikorski
Prawo unijne
Międzynarodowe wymogi prawne dotyczące krajowego rejestru pojazdów kolejowych :
1. Dyrektywa Rady 96/48/WE z 23 lipca 1996 r. w sprawie interoperacyjności transeuropejskiego systemu kolei dużych prędkości (Dz. Urz. L 235 z 17. 09.1996).
2. Dyrektywa 2001/16/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 marca 2001 r. w sprawie interoperacyjności transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych (Dz. Urz. L 110 z 24.04.2001).
3. Dyrektywa 2004/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r., zmieniająca dyrektywę Rady 96/48/WE w sprawie interoperacyjności transeuropejskiego systemu kolei dużych prędkości dyrektywę 2001/16/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie interoperacyjności transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnej (Dz. Urz. L 164 z 30.04.2004).
4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/57/WE z 17 czerwca 2008 r. w sprawie interoperacyjności systemu kolei we Wspólnocie (Dz. Urz. L 191 z 18.07.2008).
5. Rozporządzenie (WE) Nr 881/ 2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r., ustanawiające Europejską Agencję Kolejową (Dz. Urz. L 164 z 30.04.2004r., z późn. zm.).
6. Decyzja Komisji z 9 listopada 2007 r., przyjmująca wspólną specyfikację dotyczącą krajowego rejestru pojazdów kolejowych określonego w art. 4 i 5 dyrektyw 96/48/WE i 2001/16/WE (Dz. Urz. L 305 z 23.11.2007).
7. Decyzja Komisji z dnia 28 lipca 2006 r. (2006/861/WE), dotycząca technicznej specyfikacji dla interoperacyjności odnoszącej się do podsystemu „tabor kolejowy – wagony towarowe” transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych (Dz. Urz. WE l 344 z 8.12.2006 r.).
8. Decyzja Komisji z 11 sierpnia 2006 r. (2006/920/WE) w sprawie specyfikacji technicznej dla interoperacyjności w zakresie podsystemu „Ruch kolejowy” transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych (Dz. Urz. WE L 359 z dnia 18.12.2006 r.).
Prawo polskie
Przepisy krajowe dotyczące Krajowego rejestru pojazdów kolejowych :
1. Ustawa z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. nr 16 poz. 94 z późn. zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Transportu z 31 maja 2006 r. w sprawie rejestru i oznakowania pojazdów kolejowych (Dz. U. nr 105 poz.173 z późn. zm.).
http://www.kow.com.pl/serwis-informacyj ... owie-2224/
